EGD (Ekonomi Gazetecileri Derneği) tarafından, EGD Başkanı Celal TOPRAK moderasyonunda 21 Aralık tarihinde dijital ortamda düzenlenen toplantıda, Dünya Enerji Piyasası'nın başındaki isimlerden, Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol enerji sektöründeki son gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Düzenlenen online toplantıda konuşan Fatih Birol, “Koronavirüs bütün ekonomiyi ciddi bir şekilde olumsuz etkiledi ama enerji sektörüne gelince sektör her bakımdan şimdiye kadar yaşamadığı büyük bir şok yaşıyor. En önemli örnek ise bu sene dünya, enerji kullanımında %5’lik bir düşüş yaşıyor. Sektör özelinde ise en büyük etkiyi petrol endüstrisi yaşıyor. Petrol endüstrisi tarihinde böyle bir dönem yaşamadı” dedi.
Yenilenebilir enerjinin son derece parlak bir geleceği olduğunu kaydeden Birol, “Yenilenebilir enerjinin COVID bağışıklığı var. Diğerlerinin hepsinin küçülmesine rağmen yenilenebilir enerjide, güneş ve rüzgarda kısmi de olsa bir büyüme görüldü” dedi. 2021’de dünya enerjisinin gündeminin yenilenebilir enerji olacağını da aktaran Birol, “Buna karşın dünya ne yapacak? Dünyada birçok ülke iklim değişikliğini önlemek için emisyon azaltma hedefleri koydu. Bu hedeflere ulaşmanın yolu da temiz enerji teknolojilerini daha fazla kullanmaktan geçiyor. Yatırımcılar bunu görüp ona göre yatırımlarını yapacaklar, bu büyük bir sinyal. Bundan kaçış yok. Yenilenebilir enerji yatırımları zaten hızlı gidiyor ama bu katlanarak artacak” dedi.
Petrol ve doğalgaza bağlı ülkelerde ekonomik ve sosyal sorunlar yaşanabilir
Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol, bu mevcut durumların dünyamız için önemli etkilerine de olacağını da belirtti. Birol, “Bu mevcut durumların dünyada birkaç tane önemli etkisi olacak. Bir tanesi ekonomiyi ve sosyal hayatları büyük bir ölçüde petrol ve doğalgaz gelirlerine bağlı olan ülkelerde ciddi ekonomik sorunlar olacağını göreceğiz. Bu ciddi ekonomik sorunlar ilerde sosyal ve siyasi sorunlara da yol açabilir. İkincisi neden olarak da kömürde yaşanan düşüşe dikkat çeken Birol, “Yenilenebilir enerjiye ilgi öyle arttı ki, kömürdeki düşüşün geri dönülemez bir noktada olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte elektrik üretiminde kömür hala önemli bir rol oynuyor” diye konuştu.
Petrol fiyatları oldukça düşük
Dünyada ve Avrupa’da doğalgaz fiyatlarının düşük seviyelerde seyrettiğine ve böyle devam edeceğini aktaran Birol, Türkiye’nin de Rusya ile mevcut kontratları aşağı çekme zamanının yaklaştığına dikkat çeken Birol, “Doğalgaz fiyatlarında düşüş beklemek gerçekçi olacaktır” şeklinde konuştu. Petrol fiyatlarının oldukça düşük olduğunu ve kısa süre içinde yükselebileceğini düşünmediğini de belirten Birol, “Şu anda petrol fiyatları oldukça düşük, 50 dolar civarında. Ben kısa süre içerisinde petrol fiyatlarının 70 dolar gibi bir seviyeye çıkabileceğini düşünmüyorum. Piyasada büyük bir belirsizlik var, talepte toparlanma zaman alabilir. Stok fazlalığı da var. Doğalgazda da benzer bir durum var” diye konuştu. Ayrıca Birol, “Dünya ekonomisi tek bir konunun etrafında dönüyor o da aşı. Eğer aşı etkili olursa piyasalarda biraz toparlanma bekleyebiliriz. Ama toparlanma olsa bile petrol fiyatlarının çok yüksek seviyelere geleceğini düşünmüyorum. Salgında üçüncü dalga gelirse, fiyatlarda yeniden bir düşüş görebiliriz. Fiyatların düşmesi özellikle ABD kaya petrolü için iyi haber değil. Bu petrolün 40 dolar seviyesine ihtiyacı var ki karlı olabilsin”.
Doğal gaz keşfi Türkiye için oldukça önemli
Türkiye enerji sektöründeki gelişmelere de değinen Birol, “Türkiye için Karadeniz’de bulunan doğalgazın Türkiye gibi enerji faturası son derece yüksek bir ülke için iyi bir haber olduğunu düşünüyorum. Bu yıl Karadeniz’de Sakarya Gaz Sahası’ndaki gerçekleştirilen keşfin ithalat bağımlılığını azaltması açısından kritik bir önem taşıyacaktır” dedi.
Yenilenebilir enerji büyümeye devam ediyor ve bu büyüme katlanarak artacak
Yenilebilir enerjinin son derece parlak bir geleceği olduğunu düşünüyorum. Yenilebilir enerjiyi %90’nın üstünde elektrik üretiminde kullanıyoruz. Burada güneşin dünya elektrik piyasalarının yeni kralı olduğunu düşünüyorum. Eskiden kral kömürdü, yeni kral güneş ve bu kaynaklardan maksimum şekilde faydalanmak çok önemli. Bunun yanı sıra dünya araba sektörünün geleceği de kesinlikle elektrikli olacak. Bundan kaçış yok. Bu hemen belki yarın olmayabilir, zaman alacak ama o noktaya doğru gidiyoruz. Dünyadaki en büyük araba üreticilerinde elektrikli araçların payı giderek artıyor. Ülkeler, kendi araba sektörlerini gelecek için hazırlamak üzere çeşitli adımlar atıyor.
ABD’deki seçim dünya enerji ve iklim dengelerini ciddi olarak değiştirecek
Önümüzdeki yıl dünya enerjisinin gündemini yenilenebilir enerji ve dünyanın bu konuda ne yapacağı belirleyecek. Birçok ülke iklim değişikliğini engellemek için emisyonları azaltma hedefleri koydu. Bu hedeflere ulaşmanın yolu temiz enerji teknolojilerini daha fazla kullanmaktan geçiyor. İklim politikaları yeni yönetimle birlikte Amerikan siyasetinin temeline oturacak. ABD yeni yönetimle kendi adına iklim değişikliğiyle mücadelede bazı taahhütlerde bulunacak ve dünya çapında bu konuda bir seferberlik ilan edecek. Dünyanın bir numaralı ekonomisi ABD’nin ‘istikbal yeni enerji teknolojilerinde’ demesi, dünyadaki ve ABD’deki yatırımcılara büyük bir sinyal olacak. Bu bakımdan ABD’deki seçim dünya enerji ve iklim dengelerini ciddi olarak değiştirecek.
Tüm Dünyada elektrikli arabalar desteklenmektedir
Dünyada ki elektrikli arabalar ile ilgili gelişmelere de değinen Birol, “Tüm dünyada elektrikli arabalar desteklenmektedir. Bunun da iki nedeni vardır. Bir tanesi çevre kaygılarından dolayı diğeri de birçok otomobil üreticisi bundan sonra ki araba endüstrisinin elektrikli arabalara ve kamyonlara dayalı olduklarını düşündüklerindendir. Elektrikli arabaların %50’si tek başına Çin’de, diğer yarısı ülkelerin toplamında. Ama ben Amerika’nın bu konuda önemli adımlar atacağını düşünüyorum. Petrolle çalışan araçlarda büyük ölçüde düşme olacak. Hem petrol hem dizel ama özellikle dizel araçlara olan yaklaşım giderek azalacak. Bunu da nedeni, ülkelerin şu anda çevre ile ilgili olan kaygıları ama aynı zamanda kendi araba sektörünü gelecek için hazırlamak. Bazı ülkeler elektrikli araba almak isteyenlere para olarak yardımcı olabiliyor. Ama bunu dünyada her ülke yapamaz. O yüzden bazı ülkelerin fiyatların daha da düşmesini beklemesi lazım. Ama şunu söyleyebilirim dünyada araba sektörünün geleceği kesinlikle elektrikli, bundan kaçış yok. Şu anda dünyada ki en büyük araba üreticilerine bakarsanız fabrikalarına bunlarda elektrikli arabalara olan payı giderek artmaktadır.
Karbon sınır vergisi gündemde
Avrupa, çok yakında Amerika, karbon sınır vergisi getirmeye çalışacak. Bu ne demek? Diyelim Fransa, Çin'den bir mal alacak. Çin'de o ürün yapılırken, onun karbon ayak izinin ne olduğuna bakılacak. Ona göre eğer 10 liraysa, bunu cezalandırıp 12 liraya çıkartacak. Ve bu, Çin'in aleyhine olacak. Bu başka ülkelerde de böyle olacak. Bir pazara girerken, ülkenizin ve hatta firma özelinde sizin karbon salınım miktarı yüksekse ekstra vergilendirmeye muhatap olacaksınız. Takdir edersiniz ki bu da maliyetlerin daha da yükselmesi ve rekabet edememek anlamına geliyor. Bu konuda önümüzde ki dönem Dünya Ticaret tartışmalarının en önemli odak noktalarından biri olacaktır. Türkiye gibi ağırlıklı ticaretini AB ve ABD’yle yapan ülkeler için konunun hayati önemde olduğuna değinmek isterim.
EGD tarafından organize edilen toplantıya ekonomi basınından gazetecilerin yanı sıra, iş dünyasından da temsilciler yoğun ilgi gösterdi. Toplantının son kısmında katılımcıların konuya ilişkin sorularını yanıtlayan Fatih Birol gösterilen ilgiden duyduğu memnuniyeti de ifade etti.
